Pitirijaza – Simptomi i Lečenje

Pitirijaza je relativno česta kožna bolest koja se može pojaviti kod osoba svih starosnih dobi, ali najčešće pogađa mlade odrasle osobe. Iako nije ozbiljno oboljenje, može izazvati nelagodnost i zabrinutost zbog svog karakterističnog osipa i dugog trajanja. Njeni simptomi često mogu biti zbunjujući jer podsećaju na druge kožne probleme, ali specifičan izgled osipa pomaže u postavljanju tačne dijagnoze. U ovom tekstu ćemo detaljno objasniti uzroke, simptome i metode lečenja ove bolesti, kako biste imali jasniji uvid u to šta možete očekivati i kako se nositi sa njom.

Šta je Pitirijaza (Pityriasis Rosea)?

Pitirijaza (Pityriasis Rosea) je kožna bolest nepoznatog porekla koja se manifestuje u vidu karakterističnog osipa. Iako tačan uzrok nije u potpunosti razjašnjen, smatra se da je povezana sa određenim virusnim infekcijama, naročito iz grupe humanih herpes virusa. Ova bolest nije zarazna, ali može trajati od nekoliko nedelja do nekoliko meseci pre nego što spontano nestane.

Prvi znak pitirijaze obično je pojava jednog većeg crvenkastog ili ružičastog pečata na koži, poznatog kao „majčinski plak”. Nakon nekoliko dana ili nedelja, osip se širi i prekriva veće površine tela, formirajući manje lezije koje prate linije kože, što je prepoznatljiv znak ovog oboljenja. Promene se najčešće pojavljuju na trupu, nadlakticama i butinama, dok lice i stopala uglavnom ostaju pošteđeni.

Iako nije opasna, pitirijaza može izazvati svrab i nelagodnost, a mnogi pacijenti se brinu zbog njenog izgleda. Uprkos tome, prognoza je dobra, jer u najvećem broju slučajeva prolazi sama od sebe bez potrebe za agresivnim terapijama.

Kod koga se najčešće javlja?

Pitirijaza može pogoditi bilo koga, ali se najčešće javlja kod mladih odraslih osoba, uglavnom u uzrastu od 10 do 35 godina. Ova starosna grupa čini najveći procenat obolelih, što sugeriše da određeni imunološki faktori igraju ulogu u njenom nastanku. Iako je prisutna kod oba pola, blagu prednost u obolevanju imaju žene, što može biti povezano sa hormonalnim promenama ili većom sklonošću ka dermatološkim reakcijama.

Bolest je češća tokom proleća i jeseni, što ukazuje na moguću povezanost sa sezonskim virusnim infekcijama. Smatra se da su osobe sa slabijim imunitetom, stresom ili prethodnim infekcijama sklonije njenom razvoju. Takođe, pojedina istraživanja sugerišu da genetika može igrati ulogu, pa osobe koje imaju članove porodice sa istorijom pitirijaze mogu imati veći rizik od pojave ovog oboljenja.

Iako se može pojaviti u bilo kojem trenutku, retko se javlja kod male dece i starijih osoba. Zanimljivo je da je pitirijaza nešto ređa kod osoba sa tamnijim tonovima kože, ali kada se pojavi, može ostaviti postinflamatorne promene boje koje duže traju u odnosu na svetliji tip kože.

Pitirijaza – Simptomi

Pitirijaza se prepoznaje po specifičnim simptomima koji se razvijaju u nekoliko faza. Bolest obično započinje pojavom „majčinskog plaka”, što je prvi i najveći pečat na koži. Ova lezija je ovalnog oblika, blago uzdignuta i može imati ljuskavu površinu. Najčešće se javlja na trupu, stomaku, leđima ili grudima, a u ređim slučajevima može biti prisutna i na vratu ili nadlakticama.

Nakon nekoliko dana do dve nedelje, osip se širi i pojavljuju se manje lezije sličnog oblika, koje prate linije kože i formiraju izgled sličan „jelki”. Osip je obično ružičaste ili crvenkaste boje, ali kod osoba sa tamnijim tenom može biti braonkast.

Pored vidljivih promena na koži, simptomi mogu uključivati:

• Blagi do umereni svrab (intenzitet varira, a može se pojačati zbog znojenja ili toplote)
• Osećaj zategnutosti kože
• Povremeni umor i malaksalost (kod pojedinih pacijenata)
• Blago povišena temperatura, glavobolja ili bolovi u mišićima pre pojave osipa (ređe se javlja)

U većini slučajeva, osip traje 4 do 8 nedelja, ali u nekim situacijama može potrajati i duže. Nakon povlačenja, koža može ostati blago diskolorisana, ali bez trajnih ožiljaka.

Zašto se javlja pitirijaza?

Iako tačan uzrok pitirijaze još uvek nije potpuno razjašnjen, postoje snažne indicije da je povezana sa određenim virusnim infekcijama, prvenstveno humanim herpes virusima tipa 6 i 7 (HHV-6, HHV-7). Ovi virusi su poznati po izazivanju blagog febrilnog stanja kod dece, ali kod odraslih mogu ostati u telu u latentnom stanju i aktivirati se pod određenim okolnostima, što može dovesti do razvoja pitirijaze.

Neki faktori koji se povezuju sa njenom pojavom uključuju:

• Oslabljen imunitet – osobe sa nedavno preležanim infekcijama ili pod stresom imaju veći rizik
• Sezonski uticaji – bolest se češće javlja tokom jeseni i proleća, što može ukazivati na virusnu povezanost
• Genetska predispozicija – ako su bliski članovi porodice imali pitirijazu, šanse za njenu pojavu su nešto veće
• Hormonalne promene – žene su nešto podložnije, naročito u trudnoći ili periodima hormonskog disbalansa

Iako se povremeno pojavljuju teorije o povezanosti sa alergijama ili autoimunim reakcijama, ne postoje jasni dokazi da je pitirijaza posledica ovih faktora. Takođe, važno je napomenuti da pitirijaza nije zarazna – ne prenosi se direktnim kontaktom, kapljično ili putem predmeta, što znači da obolela osoba ne predstavlja rizik za okolinu.

Kako se leči i koliko može trajati?

Pitirijaza je samoograničavajuća bolest, što znači da u većini slučajeva prolazi sama bez potrebe za agresivnim lečenjem. Uobičajeno trajanje bolesti je 4 do 8 nedelja, ali kod nekih osoba osip može trajati i do tri meseca, naročito ako je imuni sistem oslabljen.

Metode lečenja

Iako ne postoji specifična terapija koja ubrzava izlečenje, određene mere mogu pomoći u ublažavanju simptoma:

• Hidratantne kreme i losioni – pomažu u smanjenju suvog osećaja i nelagodnosti na koži
• Blagi kortikosteroidni kremovi (npr. hidrokortizon) – koriste se za ublažavanje svraba kod težih slučajeva
• Antihistaminici – preporučuju se ako svrab postane izražen, naročito noću
• Tuširanje mlakom vodom i korišćenje blagih sapuna – vruća voda i agresivni deterdženti mogu pogoršati iritaciju
• Izbegavanje direktnog izlaganja suncu – iako sunčeva svetlost može ubrzati oporavak kod nekih osoba, preterano izlaganje može dovesti do postupalne hiperpigmentacije
• Nošenje pamučne odeće – sintetički materijali i tesna odeća mogu iritirati kožu

U težim slučajevima, dermatolozi mogu preporučiti fototerapiju (UVB svetlost) kako bi se ubrzao proces oporavka, ali to se retko primenjuje jer bolest obično prolazi spontano.

Nakon povlačenja osipa, koža može ostati blago diskolorisana (svetlije ili tamnije fleke), ali to vremenom nestaje i ne ostavlja trajne posledice.